Büyükanneler Genlere Göre Torun seçer???
Bu soru her dilde ve her dönem sorulur:Peki hayatım,ne zaman bana torun vereceksiniz?Bunun böyle olduğunu Darwin'de onaylayacaktır.En azından ''büyükanne hipotezi''doğruysa.Bu fikre göre,menopoz sonrasnda hayatta kalarak üreme çağı geçen kadınların-diğer primatlar arasında bir istisna olarak-çocuklarının çocuklarıyla ilgilenmesinin nedeni,bu sayede çocukların sağlıklı bir şekilde büyüme ihtimallerinin artmasıdır.Doğal seleksiyon,bireyin kendi genetik özelliklerini sonraki kuşaklara aktarma ihtimalini yükselten davranışları tercih eder.Kadınların torunlarına yardımcı olacak kadar yaşaması evrimsel bir adaptasyondur.
Ne yazık ki,veriler bu ilgi çekici hipotezi desteklemiyor.Bazı çalışmalar öne sürüldüğü gibi yakınlardaki bir büyükannenin,torunlarının yaşam şansını gerçekten yükselttiğini gösterse de başka çalışmalarda böyle bir faydaya rastlanmadı.Cambridge Üniversitesi'nden biyolojik antropoloji uzmanı Leslie Knapp ve onun lisansüstü öğrencisi Molly Fox araştırmalardaki bu tutarsızlığın,genetiğin temel gerçeklerine dayanıp dayanmadığını merak etti.Zira X kromozomun ebeveynlerden çocuklara geçişindeki kimi özellikler nedeniyle,büyükanneler bazı torunlarıyla diğerlerinden daha yakın akraba olabilir.
İşte nedeni:Bütün kadınlar gibi bir babaannenin de iki X kromozomu var.Bunlardan birini oğluna geçirir.Erkek çocuk Y kromozomunu da babadan alacaktır.Zaten erkek olmasının nedeni de budur.Bu erkek büyüyüp baba olduğunda annesinden aldığı ve sahip olduğu tek X'i kızına geçirir.Oğlunaysa Y kromozomunu geçirecek ve oğlanda babaanneden gelen X olmayacaktır.Anneanne de sahip olduğu iki X'ten birini kızına geçirir ve bu X'in kızının çocuklarına geçme ihtimali bu çocukların cinsiyeti ne olursa olsun yarı yarıyadır.Dolayısıyla anneannenin X'inin torununa geçme ihtimali de yarı yarıyadır.Basit bir matemetik işlemi,anneannelerin torunlarıyla aralarındaki ''X akrabalığının''yüzde 25 olduğunu gösterebilir.''Babaannelerin kız torunlarıyla X akrabalığı ihtimali iki kat fazlayken(%50)erkek torunlarıyla X akrabası olma ihtimalleri ise hiç yoktur.(%0)''diye açıklıyor Knapp.
Konuyu basitleştirerek anlatmaya çalıştım çünkü;Dünya üzerinde farklı noktalar üzerinde 43 bin çocuğun üzerinde X akrabalığı üzerine incelemeler yapılmış ve analiz edilmiş.Başka bir deyişle,büyükanne etkisi DNA'yı mükemmel bir şekilde izliyor.İngilterede yayınlanan biyoloji bilim dergisi Proceedings of the RoyalSociety B'de''X akrabalığı ne kadar yüksekse,büyükannenin o çocuğun hayatta kalma ihtimali üzerindeki yararlı etkisi de o kadar fazla oluyor''diye yazıyor.Yine de büyükannelerin bilinçli olarak erkek ya da kız torunlarına veya kızlarının ya da oğullarının çocuklarına farklı davrandığını gösteren hiç bir delil yok.En iyi tahmin torunların,büyükannelerine genetik bir bezerlik ya da bir feromen
(vücut dışına salgılanan hormon)yoluyla bir işaret yollamasıdır.
Ne yazık ki,veriler bu ilgi çekici hipotezi desteklemiyor.Bazı çalışmalar öne sürüldüğü gibi yakınlardaki bir büyükannenin,torunlarının yaşam şansını gerçekten yükselttiğini gösterse de başka çalışmalarda böyle bir faydaya rastlanmadı.Cambridge Üniversitesi'nden biyolojik antropoloji uzmanı Leslie Knapp ve onun lisansüstü öğrencisi Molly Fox araştırmalardaki bu tutarsızlığın,genetiğin temel gerçeklerine dayanıp dayanmadığını merak etti.Zira X kromozomun ebeveynlerden çocuklara geçişindeki kimi özellikler nedeniyle,büyükanneler bazı torunlarıyla diğerlerinden daha yakın akraba olabilir.
İşte nedeni:Bütün kadınlar gibi bir babaannenin de iki X kromozomu var.Bunlardan birini oğluna geçirir.Erkek çocuk Y kromozomunu da babadan alacaktır.Zaten erkek olmasının nedeni de budur.Bu erkek büyüyüp baba olduğunda annesinden aldığı ve sahip olduğu tek X'i kızına geçirir.Oğlunaysa Y kromozomunu geçirecek ve oğlanda babaanneden gelen X olmayacaktır.Anneanne de sahip olduğu iki X'ten birini kızına geçirir ve bu X'in kızının çocuklarına geçme ihtimali bu çocukların cinsiyeti ne olursa olsun yarı yarıyadır.Dolayısıyla anneannenin X'inin torununa geçme ihtimali de yarı yarıyadır.Basit bir matemetik işlemi,anneannelerin torunlarıyla aralarındaki ''X akrabalığının''yüzde 25 olduğunu gösterebilir.''Babaannelerin kız torunlarıyla X akrabalığı ihtimali iki kat fazlayken(%50)erkek torunlarıyla X akrabası olma ihtimalleri ise hiç yoktur.(%0)''diye açıklıyor Knapp.
Konuyu basitleştirerek anlatmaya çalıştım çünkü;Dünya üzerinde farklı noktalar üzerinde 43 bin çocuğun üzerinde X akrabalığı üzerine incelemeler yapılmış ve analiz edilmiş.Başka bir deyişle,büyükanne etkisi DNA'yı mükemmel bir şekilde izliyor.İngilterede yayınlanan biyoloji bilim dergisi Proceedings of the RoyalSociety B'de''X akrabalığı ne kadar yüksekse,büyükannenin o çocuğun hayatta kalma ihtimali üzerindeki yararlı etkisi de o kadar fazla oluyor''diye yazıyor.Yine de büyükannelerin bilinçli olarak erkek ya da kız torunlarına veya kızlarının ya da oğullarının çocuklarına farklı davrandığını gösteren hiç bir delil yok.En iyi tahmin torunların,büyükannelerine genetik bir bezerlik ya da bir feromen
(vücut dışına salgılanan hormon)yoluyla bir işaret yollamasıdır.
NOT:Bu yazı Sharon Begley'in Newsweek için yaptığı araştırmadan alıntı yapılarak düzenlenmiştir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder